Boekverslag De Tweeling

Standaarinformatie

Titel: De Tweeling
Auteur: Tessa de Loo
Jaar van uitgave: 16e druk, 1995

Jaar van eerste uitgave: 1993
Aantal bladzijden: 435
Genre: autobiografische/psychologische oorlogsroman

Samenvatting

Ergens in de jaren ’90 ontmoeten twee bejaarden vrouwen elkaar in een kuuroord in Spa. Ze blijken een tweeling te zijn die na de dood van hun ouders van elkaar gescheiden zijn.
De wat ziekelijke (TBC) Lotte wordt door familie meegenomen naar Nederland. Daar groeit ze op onder goede omstandigheden. In de oorlog verbergt het gezin Joden. Lotte wordt verliefd op een jood die voor ze zich kunnen verloven afgevoerd wordt. Later trouwt ze met een andere man, ook een jood.
Anna groeit op bij haar grootvader en diens zoon. Ze werkt ongelofelijk hard in het boeren bedrijf, maar het gaat allemaal redelijk. Totdat haar oom trouwt met een verschrikkelijke vrouw die Anna onderdrukt, pest en kleineert. Het gaat uiteindelijk zo ver dat Anna fysiek zo waar mishandeld wordt door haar oom dat de lokale dominee, een goede vriend van Anna, haar naar een klooster laat brengen waar ze opknapt.
Tijdens de oorlog trouwt Anna met een nazi en werkt als huishoudster bij een adellijke familie. Als haar man dood is en de familie de omgeving ontvlucht gaat ze als Rode Kruis zuster werken.

Lotte en Anna ontmoeten elkaar tijdens de oorlog, maar deze ontmoeting blijkt een totale desillusie. Pas een kleine 50 jaar later ontmoeten ze elkaar per ongeluk weer in een kuuroord. Gedurende eindeloze gesprekken vertellen ze elkaar hun geschiedenis en laten twee kanten van de oorlog zien. Die van de gewone Duitser en die van de bezette, joden steunende Nederlander. Tijdens deze gesprekken probeert Anna zichzelf duidelijk te maken aan haar zus, maar die wil de andere kant van haar eigen verhaal niet horen.

Pas als Anna onverwacht sterft beseft Lotte hoe ongenaakbaar ze zich gedragen heeft en vraag ze zich af waarom ze niet wat opener is geest voor Anna’s pogingen van toenadering. Of dit uit een niet eens tegen Anna bedoelde wraak was of uit solidariteit voor haar doden. Dan geeft ze voor het eerst aan de wereld toe dat Anna haar zus was.

Verwachting

Ik verwachtte dat het een mooi boek zou zijn, omdat mijn moeder dat had gezegd. Ook had ik wel eens over de film gehoord en gehoord dat het een mooi en goed verhaal was. Ik had verwacht dat het een zielig boek zou zijn. En dat het fijn geschreven zou zijn. Ook had ik van een vriendin gehoord dat het een saai boek was, nou houdt zij niet zo van lezen, maar ik wist daardoor niet zo heel goed wat ik kon verwachten.

Thema en motieven
Het thema in het boek is verzoening/hereniging. Het verhaal beschrijft immers de onmogelijke verzoening van een tweeling.

Een motief is het koffiedrinken in cafétjes en de lange wandelingen die de zussen maken in de tegenwoordige tijd van het verhaal. In het kuuroord zelf spreken ze elkaar bijna niet, maar zodra ze samen eruit gaan komt de oorlog weer ter sprake.

Motieven:
- Schuld
Lotte wil de schuld van de oorlog op heel Duitsland schuiven en daarmee vooral op Anna. Ze heeft soms het idee dat Anna haar, door het maken van bepaale uitspraken beschuldigd.
“’Ik geloof niet’, Lotte kwam langzaam uit haar stoel overiend, ‘dat ik de behoefte heb om het te begrijpen. Eerst hebben jullie de wereld in brand gezet en nu willen jullie ook nog dat we ons in jullie beweegredenen verdiepen.’”(blz. 40)

- de Dood
De dood komt steeds terug in het verhaal, eerst gaan de ouders van Lotte en Anna dood, dan een vriend van Lotte, de man van Anna, de man van Lotte en tot slot Anna zelf. Ook sterven er natuurlijk een heleboel mensen door de oorlog.
“Nu vraag ik je, Anna was onverstoorbaar, waarom geloven we eigenlijk dat de geestelijke existentie van de overledene nog gebonden zou zijn aan die ene plek? Waarom gaan we erheen? Uit nostalgie? En wie verdienen er aan? De bloemenhanderlaren, de tuinlieden, zij die grafstenen maken, er is een hele industrie aan verbonden.”(blz. 420)

- Generalisering
Anna en Lotte hebben een steeds terugkerend meningsverschil over de oorlog, Lotte vindt dat alle Duitsers schuld hebben aan de oorlog, ze waren allemaal fout.
“Ik heb niets met dat volk te maken, riep lotte vol afkeer. Zichzelf tot kalmte manend liet ze er hooghartig op volgen: Ik ben een Hollandse in hart en nieren. Schemerde er iets van medelijden door in de blik die Anna haar toewierp?’Meine Liebe, zei ze sussend, ‘zes jaar lang zaten we op schoot bij dezelfde vader, jij op de ene knie, ik op de andere… Dat kun je toch niet zomaar uitvlakken?’” (blz. 40)

- Teleurstelling
Lotte had zich er zeer op verheugd Anna weer te zien, maar dat bleek helemaal niks te worden. Ook als ze elkaar deze laatste keer weer ontmoeten loopt het niet soepel tussen de twee, wat steeds weer voor teleurstellingen zorgt. Ook heel Anna’s leven heeft uit teleurstellingen bestaan, omdat ze steeds heel hard heeft moeten werken en haar man verloor. Lotte had ook aan hun eerdere ontmoetingen hoge verwachtingen, maar die bleken tegen te vallen.
“Traag draaide ze zich om, tussen de winterjassen lichtte een bleek gezicht op… een rond en tegelijk spits gezicht waarin de tegenstellingen elkaar leken op te heffen. In een reflex stak Lotte haar het zakdoekje toe, de ander nam het aarzelend aan. ‘Anna? De vrouw tegenover haar sloot ter bevestiging heel even haar ogen. Op het poëzieplaatje in Lottes hoofd vielen de twee zusters elkaar in de armen, op het perron in Keulen gaven ze elkaar stijfjes een hand en glimlachten wolkjes in de bevroren lucht.” (blz. 192)

- Herinneringen
Het hele verhaal bestaat uit herinneringen, ze gaan elkaar hun levensverhaal vertellen, wat totaal verschilt en hun paden kruisen zich maar een paar keer, dus voor de rest zijn het alleen de herinneringen aan hun leven die ze elkaar nog kunnen vertellen.
“Herinner je je nog onze badkuip in Keulen? Op leeuwenpotjes? In de keuken?’
Lotte fronste haar wenkbrauwen. Haar schoot een ander bad te binnen. Peinzend keek ze naar buiten, waar een winterse zon de gebouwen een naakt aanzien gaf. Elke zaterdagavond waste mijn vader ons om de beurt in een teil.’
‘Je vader?’
‘Mijn Hollandse vader.’ Lotte glimlachte ongemakkelijk. ‘Hoe was hij.. ik bedoel, wat waren het voor mensen… Als kind heb ik me allerlei voorstellingen gemaakt…’ (blz. 33)

- De tegenstelling eenzaamheid/verbondenheid
Ondanks de verbondenheid omdat ze tweeling zijn voelen Lotte en Anna zich beiden alleen en slachtoffer. De enige manier waarop ze kunnen praten is tijdens het eten. Pas na Anna’s dood kan Lotte zich met haar verzoenen. Verder zijn Anna en Lotte Duitsland en Nederland, die zich ook moeilijk met elkaar verzoenen.
”Hoewel ze allengs meer begrip voor Anna had gekregen, en sympathie, was ze moedwillig, halsstarrig blijven steken in ongenaakbaarheid.” (blz. 479)
“Vervelende dingen kun je maar het beste meteen zeggen…Jij komt hier vol verwachtingen naartoe maar ik.. ik zeg het je eerlijk… ik weet helemaal niet wat dat is… familie… of een speciaal familiegevoel. Entschuldigung, maar nu je op eens als een vrouwelijke Lazarus teruggekomen bent weet ik niet wat ik met je moet geinnen.. Ik heb me er al zo lang geleden mee verzoend dat het mijn lot is alleen te zijn op deze aardbol.. ik hoor bij niemand, niemand hoort bij mij, dat zijn de feiten, ik heb je niets te bieden.” (blz. 195)

Beoordeling

Ik vond het een ontzettend mooi boek. Het was niet saai, maar je moest wel even door het begin heen, omdat daar nog niet zo veel gebeurd. Ik vind het heel mooi om te lezen hoe beiden vrouwen een totaal ander leven leiden en hoe zij daardoor beiden een totaal andere kijk op de wereld en de mensen om hun heen hebben. Ik zou het boek mensen zeker aanraden als je houdt van oorlogsromannen en als je het leuk vindt persoonlijke verhalen te lezen.