‘Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart’
Algemeen; Sara Burgerhart,Auteurs: Betje Wolf en Aagje Deken
Het boek is uitgegeven in 1782 en is de eerste ‘echte’
Nederlandse roman. Het is geschreven in briefvorm, met vele verschillende
afzenders, maar slechts een hoofdpersoon en dat Sara
Burgerhart.
De verlichting is een stroming in de literatuur en
in het denken die zijn opkomst maakte in het eind van de 17e eeuw. Het woord verlicht doet al
enigszins vermoeden waar deze stroming voor staat, men is optimistisch,
vooruitstrevend en vol vertrouwen in de menselijke ratio. Veel inspiratie word
geput uit klassieke en Franse auteurs, zo stelt men allerlei classicistische
regels op qua vormgeving van literaire werken waar auteurs zich aan dienen te
houden. Wel vind men dat overgrote deel van de bevolking nog in de duisternis
van onwetendheid leeft, vele auteurs zien het dan ook als hun taak om de
bevolking op te voeden/ te beschaven. Vandaar dat de proza afstammend uit dit
tijdperk sterk didactisch is. Een van de belangrijkste vernieuwingen op literair
gebied is het ontstaan de roman. Het grootste verschil met andere genres is dat
hier de personages in plaats van de ideeën achter het verhaal centraal
staan.
Bronverwijzing: de syllabus: ‘literatuur
vakspecifiek verlichting en romantiek’
De historie van mejuffrouw Sara Burgerhart door
Wolf en Deken is representatief voor de
verlichtingsliteratuur.
Omdat:
1. De ratio gaat boven het gevoel in het boek. En aangezien het rationalisme kenmerkend voor de verlichting is, pleit dit voor mijn stelling. Door het hele boek word duidelijk gemaakt dat het het beste is om meer naar je verstand dan naar je gevoel te luisteren, de ideale mens heeft zijn hartstochten onder controle en leeft gematigd. Zo word Sara ook van verschillende kanten aangemoedigd om bij een normaal vrij gevoel gerelateerde zaak, namelijk het huwelijk, met haar verstand te besluiten. Ook word haar vrij losbandige op het zinnelijke gerichte leventje dat ze bij weduwe Spilgoed leeft, vrij afkeurend beschreven.
2. Het boek heeft een sterk opvoedend karakter, ook dit is kenmerkend voor de literatuur waarin de meeste werken zeer didactisch waren. Ik denk dat je zelfs kunt stellen dat de opvoeding en voorbereiding op het huwelijk het thema van dit werk is. Vooral de brieven van Weduwe Willis, Abraham Blankaart en Susanna Hofland staan bol van opvoedkundige adviezen aan en over de jongedame Burgerhart. De nadruk word in deze brieven sterk gelegd op deugd, braafheid, matigheid, eerbied voor het huwelijk.
3. Het boek wijst ook duidelijk godsdienst fanatisme af, ook dat vind ik kenmerkend voor de verlichting omdat de verlichting overtuigend atheïstisch/ gematigd gelovig was in tegenstelling tot romantiek waarin men soms vluchtte of zich volledig terugtrok in het geloof. De tante van Sara, Susanna Hofland, is zeer streng gelovig en word werkelijk geschetst als een afschuwelijke heks. Haar religieus fanatisme leid tot onverdraagzaamheid, niet in staat om van het leven te genieten, schijnheiligheid, en de neiging om het de vrijheid van anderen te ontnemen. Allemaal negatieve aspecten waaruit je dus kunt afleiden dat religieus fanatisme in dit boek niet word aangejuicht.
Toch bevat het boek ook een element wat niet echt kenmerkend voor de verlichting is maar juist eerder voor de romantiek. Zo bevat het boek naast het rationele element ook een gevoelselement. Dit komt vooral tot uiting in beschrijving van zeer warme hechte vriendschappen zoals die van Sara en haar vriendin Anna Willis.
Conclusie:
De ‘Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart’ is dus representatief voor de verlichting ondank de gevoelselementen die zo af en toe opduiken vanwege het rationele karakter, het sterk didactisch element en de afwijzende houding jegens godsdienstig fanatisme.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten