Boekverslag Klas 4 Joe Speedboot

      Algemene informatie
                    Titel: Joe Speedboot

     Auteur: Tommy Wieringa

Uitgave: Amsterdam, 2009, 2005 (jaar van eerste uitgave)

Aantal pagina's: 269 pagina’s

     Genre: streekroman

1. Samenvatting: Frans is de hoofdpersoon van het boek. Hij is door een ongeluk met een grasmaaier helemaal verlamd op zijn rechterarm na. Hij ligt 220 dagen in coma en in die tijd komt er een jongen in Lomark, het kleine plaatsje waar hij woont, te wonen. Hij heet Joe Speedboot en is gelijk bekend in het dorpje, doordat zijn vader de verhuisauto in het huis van de familie Maandag rijdt en overlijdt. Joe blijft over met zijn moeder en zijn zus India. Hij is ook al snel berucht in Lomark, omdat hij zelfgemaakte bommen plaatst. Het verhaal begint vanaf het punt dat Frans uit zijn coma ontwaakt. Hij is heel erg onder de indruk van Joe en wil heel graag vrienden met hem worden. Joe is helaas al bevriend met Christof Maandag, wiens huis zijn vader inreed, en later ook met Engel. Frans moet het jaar overdoen vanwege zijn ongeluk en hij komt bij Joe, Engel en Christof in de klas. Er is ook een nieuw meisje bij gekomen, PJ (afgekort van Picolien Jane). Iedereen vindt haar geweldig, behalve Joe, die interesseert het niet echt. Als Joe, Engel, Christof en Frans bij elkaar zitten bedenkt Joe dat ze een vliegtuig moeten gaan bouwen, zodat ze de moeder van PJ kunnen zien, die vermoedelijk een nudist is. Intussen heeft de moeder van Joe, Regina, een nieuwe man. Papa Afrika, zoals Joe hem noemt, komt uit Egypte, waar Regina op vakantie was. Zijn echte naam is Mahfouz. Hij komt naar Nederland en ze trouwen. Frans kan het goed met hem vinden. Papa Afrika is al erg lang bezig met het bouwen van een boot, maar na de tewaterlating verdwijnt Papa Afrika met zijn boot. Joe, Christof, Engel, PJ en Frans zitten inmiddels in hun eindexamen jaar. Ze slagen allemaal en Joe en Engel gaan naar de Kunstacademie, Christof gaat Rechten studeren en PJ gaat Letterkunde studeren. Frans blijft achter in Lomark, hij krijgt hier de taak om briketten te persen van oud papier, deze briketten verkoopt de vader van Frans dan bij zijn autohandel. Joe vindt zijn studie maar niks en gaat op bezoek bij PJ, die in Amsterdam woont. Ze heeft dan een vriend, Arthur Metz die schrijver is. Joe keert na het bezoek terug naar Lomark en wordt stenensjouwer en kort daarna shovelmachinist.

Joe komt op het idee om Frans te laten armworstelen, omdat zijn rechterarm supersterk is. Frans vindt dit geen goed idee, dus hij slaat het idee af. Na een tijdje komt Frans er echter achter dat de briketten die hij perst helemaal niet verkocht worden, maar allemaal opgestapeld staan in de loods van zijn vader. Hij voelt zich zinloos en besluit dat hij toch het armworstelen wil proberen en hij begint te trainen. Bij zijn eerste toernooi in Luik wordt hij gelijk tweede, wat bewijst dat hij veel talent heeft. PJ gaat een keer mee naar een toernooi en Frans wint het toernooi voor haar, maar ’s avonds gaat Joe naar haar slaapkamer en Joe komt niet meer terug. Joe en PJ hebben vanaf dan een relatie. Dan overlijdt Engel plotseling, doordat een hond van negen hoog op zijn hoofd valt. Op de begrafenis merkt Frans dat de driepuntsverhouding weer bij elkaar is: Joe, Christof en Frans. Op een dag hoort Frans een interview op de radio over het boek van de ex-vriend van PJ, Arthur Metz. Hij is zo geïnteresseerd in het boek dat hij het gaat lezen. Hij komt er achter dat het boek over PJ gaat en dat ze helemaal niet zo perfect is. Het boek beschrijft de leegheid die ze wil verjagen met boulimische vraatzucht en verleiding. Er wordt ook diep ingegaan op PJ’s verleden, waaruit blijkt dat ze dik was en een nieuwe start wilde maken toen ze naar Nederland verhuisde, waardoor ze heel veel afviel. In Nederland vond iedereen haar knap, maar haar zelfbeeld was nog steeds heel laag.
Op het belangrijkste armworsteltoernooi moet Frans tegen zijn idool Islam Mansur, die zijn arm breekt door alle kracht die erop wordt uitgeoefend. Dit is niet het enige wat gebeurt op het toernooi, want als PJ in het paspoort van Joe kijkt, ontdekt ze hoe hij echt heet. Dat was namelijk altijd een groot geheim van Joe. Zijn echte naam is Achiel Stephaan Ratzinger en doordat PJ en Frans dit weten, wordt hun bewondering voor hem gelijk minder. Joe voelt zich beledigd en van zijn waardigheid ontdaan. Ondertussen beginnen Frans en PJ een seksuele relatie. Joe wil meedoen aan de Parijs-Dakar rally en tijdens die rally verdwijnt hij. Frans denkt dat hij op zoek is naar Papa Afrika en als hij na een paar weken terugkeert, bevestigt hij dit ook met suggestieve opmerkingen.

Als PJ meegaat met Christof naar een studentengala, ontstaat er ook tussen hen een relatie. PJ kiest uiteindelijk ook voor Christof en omdat ze zwanger is (het kind kan ook van Frans zijn) besluiten ze te trouwen. Op de trouwdag vliegt Joe met het zelfgemaakte vliegtuig met een spandoek met de tekst ‘HOER VAN DE EEUW’ over, wat verwijst naar de titel van het boek van Arthur Metz. Frans behoudt nog steeds zijn seksuele relatie met PJ, maar voor de rest gaat zijn leven gewoon door.

2.     Verwachtingen

Ik had heleboel mensen al gehoord over het boek, ook in de klas. Ik hoorde dat het vooral een jongensboek was, dus dat verwachtte ik ook. De meningen waren verdeeld over het boek, dus ging ik er eigenlijk blanco in. Had niet echt verwachtingen, behalve dat het misschien schunnig of technisch zou zijn.

3. Motieven en thema

Het thema van het boek is teleurstellingen/desillusies. Ten eerste is er Fransje, die zijn vele verwachtingen van het leven moet opgeven na zijn ongeluk. Hij ziet zijn vrienden allemaal vertrekken om te gaan studeren, iets wat hij door zijn handicap niet kan. Zijn vader geeft hem een baantje als brikettenperser, maar na een onverwachts bezoek aan de loods van zijn vader blijkt dat er geen briket verkocht is; het was slechts een taak om hem bezig te houden. Hierdoor voelt hij zich zinloos. Hij start een carrière als armworstelaar op, maar hier komt ook abrupt een einde aan doordat zijn arm wordt gebroken. Ook neemt zijn enorme bewondering voor Joe af met het ontdekken van diens echte naam; Fransje beseft hierdoor dat Joe ook maar een mens en kwetsbaar zonder zijn zelfverzonnen naam.
Ook Joe raakt gedesillusioneerd; het lukt hem niet om PJ helemaal voor zich te winnen en de Parijs-Dakar rally af te maken. Uiteindelijk verlaat Joe verbitterd het dorp en keert er niet meer terug.
Arthur Metz raakt in een klap uit de ban van PJ als hij achter haar verleden en ware aard komt.
Ook Engels toekomstverwachtingen komen niet uit, als hij plotseling sterft doordat een hond van negen hoog op zijn hoofd valt.
De moeder van Joe, Regina Ratzinger, verliest eerst haar echtgenoot bij het ongeluk met de verhuiswagen. Haar nieuwe vriend Mahfouz verdwijnt zonder iets te zeggen, terug naar Egypte.

De roman heeft als motto:

Er wordt gezegd dat de samoerai

een tweevoudige Weg heeft,

van het penseel en het zwaard.”

(Miyamoto Mushashi)

Dit motto keert terug in het verhaal zelf en is daarom als motief aan te wijzen. Ten eerst wordt het boek opgesplitst in meerdere delen, waarvan de twee grootste delen de titels Penseel en Zwaard hebben. In het deel Penseel noteert Fransje alle gebeurtenissen in het dorp in tientallen dagboeken, om zo de geschiedenis van Lomark vast te leggen. Nadat hij erachter komt dat alle briketten die hij ooit heeft geperst opgestapeld liggen in zijn vaders loods, eindigt deel 1 en begint het deel Zwaard. Hij stopt met zijn dagboeken en begint een carrière als armworstelaar. ‘Zwaard’ staat hier symbool voor zijn ‘strijd’, het armworstelen, terwijl ‘penseel’, oftewel ‘pen’, staat voor het schrijven.

Fransje is ook een groot bewonderaar van de samoerai Miyamato Mishashi. Hij leest zijn boeken, die een inspiratie voor hem vormen.

Andere motieven zijn liefde, vriendschap en handicap.

4. Beoordeling
a) Schrijfstijl: de schrijfstijl is vrij makkelijk en informeel, het boek leest daardoor vlot en de schrijfstijl past bij de alledaagse sfeer waarin het boek zich eigenlijk afspeelt. De schrijfstijl is ook beschrijvend. Hierdoor komt het beeld en de sfeer die de schrijver met het boek wil scheppen goed over. Citaat (blz. 103):

Het was een slechte winter voor Mahfouz. Hij had de kleur gekregen van ongebeitst tuinmeubilair.

- Het is mijn bloed, klaagde hij. Het is niet goed.

Hij droeg drie truien en een ski-jack en had een wollen muts diep over zijn oren getrokken. Je zag alleen nog een snor en waterige snotogen.

Hij was niet de enige die het slecht had. Christofs grootmoeder was overleden terwijl ze zich vast had voorgenomen om nog éénmaal de narcissen te zien opkomen. Maar maart kwam te laat voor haar, ze bleef achter in februari. Februari is een echte rotzak.

b) Inhoud:

De personages in het boek zijn interessant, ze zijn allemaal erg divers en niet-standaard. De verhoudingen onderling zorgen voor boeiende verwikkelingen, maar niet op zo’n manier dat het soapachtig wordt, het is niet overdreven.

Ik vind het vertelperspectief goed gekozen. Het is interessant om het verhaal mee te maken door de ogen van een jongen die een half jaar van de wereld is geweest en nu gehandicapt is.

5. Beoordeling:
Ik vond Joe Speedboot een mooi boek. Het zou saai kunnen zijn doordat het zich in zo'n alledaagse sfeer in een klein dorpje afspeelt, maar dit is juist niet het geval. Er gebeuren verrassende dingen in het boek en er zijn interessante verwikkelingen en relaties, maar niet op een overdreven soap-achtige manier. Ik vind het knap hoe de schrijver dit heeft uitgewerkt. De gebeurtenissen zorgen soms voor een klein surrealistisch randje, maar dit draagt alleen maar bij aan de fijne sfeer die het boek schept. Het boek is niet jongensachtig zoals ik had verwacht.  Het is een boek wat je in zijn greep houdt, je wilt door blijven lezen.