Boekverslag Klas 5 Bonita Avenue

Bonita Avenue

Standaardinformatie:
Titel: Bonita Avenue
Schrijver: Peter Buwalda
Jaar en plaats van uitgave: 2011, De Bezige Bij
Druk: 1e
Aantal pagina's: 543
Genre: Psychologische roman

Samenvatting:

Eigenlijk spelen er drie hoofdverhalen in het boek. Het eerste in 1982, het ander in 2000, en het laatste in 2008. De hoofdstukken in het boek zijn niet chronologisch, deze samenvatting wel.
In 1982 woont te familie Sigerius in Amerika, aan Bonita Avenue. Siem Sigerius is hoogleraar wiskunde en ging als judoka bijna naar de Olympische Spelen.
In 1998 ontmoet Aaron Bever Joni Sigerius. Ze krijgen verkering. Aaron heeft een foto gemaakt van Siem Sigerius, die, nadat de universteit waarvan hij rector magnificus is een roeiwedstrijd heeft gewonnen, met de studenten zijn kleren uitdoet en rondrent.
Tijdens de vuurwerkramp in Enschede, mei 2000, krijgt Siem te horen dat zijn echte zoon, Wilbert, vrijkomt uit de gevangenis. Ook ontdekt hij dat zijn (stief)dochter Joni een pornosite heeft. Wanneer hij naar bewijzen zoekt in het huis van Aaron, komen zij plotseling thuis. Ze begrijpen dat ze zijn ontdekt. Siem rent verward het huis uit. Joni en Aaron gaan uit elkaar. Aaron wordt depressief en Joni vertrekt naar Amerika. Eind 2000 besluit Joni haar zeiljacht te verkopen en belt Aaron, die nog steeds, zwaar depressief, in Enschede woont. Ze besluit naar Nederland te komen en treft Aaron verward aan.
Wanneer ze naar het zeiljacht gaat ontdekt ze haar met vliegen bedekte vader. Hij heeft zelfmoord gepleegd.
Dan is er ook nog het verhaal dat zich afspeeld in 2008. Joni runt inmiddels een bedrijf in Amerika, Aaron gaat naar de psychiater om van zijn psychose af te komen. Tineke is alleen achtergebleven na de zelfmoord van Siem.

1. Verwachtingen

Ik had eerst nog nooit van het boek gehoord, totdat de schrijver, Peter Buwalda, bij ons op school zou komen. We hadden in de klas het boek uitgebreid behandeld en het eerste boek gelezen. Mijn leraar, meneer Kroon, heeft mij erg enthousiast gemaakt en ook klasgenoten die het boek hadden gelezen waren vol lof. Ik hoorde ook dat Peter Buwalda erg lang aan het boek heeft gewerkt, en pas nadat hij bij het lezen van zijn eigen boek elk hoofdstuk een 10 gaf, het wilde publiceren. Dit maakte mij toch zeer nieuwsgierig naar het werkelijke resultaat. 

2. Motieven en thema's

In het boek lopen verschillende zaken door elkaar heen. Het boek heeft veel verschillende motieven. Daarom vond ik het lastig om het thema te bepalen. Als thema heb ik uiteindelijk voor het brede thema: moreel verval gekozen. Bijna alle motieven in het boek eindigen wel in moreel verval, omdat bijna alles in het boek verkeerd gaat.

Het boek heeft vele motieven. Voorbeelden hiervan zijn:

- Liefde: Liefde speelt een belangrijke rol in dit boek. De romantische liefde tussen Joni en Aaron en Tineke en Siem speelt een rol. Maar ook de ouderlijke liefde van Siem voor Joni en Janis is zeer belangrijk. Aaron voelt op een zeker manier ook liefde voor Siem in de innige vriendschap die ze hebben. Bijna alle liefdes in het boek lopen verkeerd af of bestaan niet meer aan het eind van het boek. Dit wijst weer op het thema van het boek: moreel verval.

- Seksualiteit: Seksualiteit speelt een belangrijke rol in het boek. Joni en Aaron runnen een sekssite waar zij miljoenen mee verdienen en heeft Siem diverse seksuele affaires met jonge studenten en kijkt hij veel op pornografische sites. Ook kijkt hij op een aparte manier naar zijn dochter Joni. De seksualiteit in het boek komt op een manier naar voren die moreel verwerpelijk is. Daarom past dit weer binnen het thema: moreel verval.

- Wraak. Wraak speelt een rol in het boek. Wilbert wil wraak nemen op Joni omdat zij meineed heeft gepleegd waardoor hij in de cel is gekomen. Ook wil Wilbert wraak nemen op Siem. Hij doet dit door hem te chanteren.

- Dood. Er gaan veel mensen dood in dit boek. Wilbert vermoord zijn teamleider in een woede-uitbarsting, Siem laat Wilbert na een grote ruzie doodgaan in de kou en Siem pleegt zelfmoord.

- De vuurwerkramp in Enschede. Deze gebeurtenis in het boek is zo belangrijk dat het eigenlijk een motief is. De vuurwerkramp is de ontknoping van het verhaal, waarmee alles letterlijk en figuurlijk ontploft.

3. Beoordeling

A. Ik vind de schrijfstijl in het boek erg prettig. Hoewel het boek lange zinnen bevat, leest het toch erg snel. Ik denk dat dit komt omdat lange zinnen met korte worden afgewisseld en er soms zelfs stukjes inzitten die tegen de spreektaal aan zitten. Een voorbeeld hiervan is een citaat van bladzijde 192.

'De geluiden uit de tuin, het ruisen in de populieren drong de serre binnen. Sigirius wreef over zijn stoppelige kaken. Tja, zei hij, en toen het stil bleef, luchtig, al te luchtig, 'We hadden in Amerika moeten blijven. We hadden nooit terug moeten komen. Nooit. Waren we nog maar in Berkeley. Wat denk jij, Tien?''

B. Ruimte: Het boek speelt zich op verschillende plaatsen af. Centrale plaatsen in het boek zijn de boerderij van de familie Sigerius in Enschede en hun huis op de Bonita Avenue.

Vertelpersectief: Het verhaal wordt verteld uit het perspectief van drie personen. De wiskundige judoka Siem Sigerius, zijn dochter Joni en zijn schoonzoon Aaron vertellen alle drie vanuit hun eigen perspectief.

4. Eindoordeel

Ik vind het boek 'Bonita Avenue' een bijzonder boek en ik zou het zeker aanraden. Het is een boek dat erg spannend blijft, en hierdoor snel leest. De verhaallijn is vrij ingewikkeld omdat er drie verhalen door elkaar heen lopen, maar dit maakt het boek ook wel weer leuk. Het vergroot namelijk de spanningsopbouw. Wel vond ik jammer dat er zo'n abrupt eind aankwam en dat de vuurwerkramp wel erg veel verwoest, eigenlijk alles. Maar het boek heeft zeker aan mijn verwachtingen voldaan.

Verlichting Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart (klas 6)

‘Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart’

Algemeen; Sara Burgerhart,Auteurs: Betje Wolf en Aagje Deken

Het boek is uitgegeven in 1782 en is de eerste ‘echte’ Nederlandse roman. Het is geschreven in briefvorm, met vele verschillende afzenders, maar slechts een hoofdpersoon en dat Sara Burgerhart.

De verlichting is een stroming in de literatuur en in het denken die zijn opkomst maakte in het eind van de 17^e eeuw. Het woord verlicht doet al enigszins vermoeden waar deze stroming voor staat, men is optimistisch, vooruitstrevend en vol vertrouwen in de menselijke ratio. Veel inspiratie word geput uit klassieke en Franse auteurs, zo stelt men allerlei classicistische regels op qua vormgeving van literaire werken waar auteurs zich aan dienen te houden. Wel vind men dat overgrote deel van de bevolking nog in de duisternis van onwetendheid leeft, vele auteurs zien het dan ook als hun taak om de bevolking op te voeden/ te beschaven. Vandaar dat de proza afstammend uit dit tijdperk sterk didactisch is. Een van de belangrijkste vernieuwingen op literair gebied is het ontstaan de roman. Het grootste verschil met andere genres is dat hier de personages in plaats van de ideeën achter het verhaal centraal staan.

Bronverwijzing: de syllabus: ‘literatuur vakspecifiek verlichting en romantiek’

De historie van mejuffrouw Sara Burgerhart door Wolf en Deken is representatief voor de verlichtingsliteratuur.

Omdat:

1. De ratio gaat boven het gevoel in het boek. En aangezien het rationalisme kenmerkend voor de verlichting is, pleit dit voor mijn stelling. Door het hele boek word duidelijk gemaakt dat het het beste is om meer naar je verstand dan naar je gevoel te luisteren, de ideale mens heeft zijn hartstochten onder controle en leeft gematigd. Zo word Sara ook van verschillende kanten aangemoedigd om bij een normaal vrij gevoel gerelateerde zaak, namelijk het huwelijk, met haar verstand te besluiten. Ook word haar vrij losbandige op het zinnelijke gerichte leventje dat ze bij weduwe Spilgoed leeft, vrij afkeurend beschreven.

2. Het boek heeft een sterk opvoedend karakter, ook dit is kenmerkend voor de literatuur waarin de meeste werken zeer didactisch waren. Ik denk dat je zelfs kunt stellen dat de opvoeding en voorbereiding op het huwelijk het thema van dit werk is. Vooral de brieven van Weduwe Willis, Abraham Blankaart en Susanna Hofland staan bol van opvoedkundige adviezen aan en over de jongedame Burgerhart. De nadruk word in deze brieven sterk gelegd op deugd, braafheid, matigheid, eerbied voor het huwelijk.      

3. Het boek wijst ook duidelijk godsdienst fanatisme af, ook dat vind ik kenmerkend voor de verlichting omdat de verlichting overtuigend atheïstisch/ gematigd gelovig was in tegenstelling tot romantiek waarin men soms vluchtte of zich volledig terugtrok in het geloof. De tante van Sara, Susanna Hofland, is zeer streng gelovig en word werkelijk geschetst als een afschuwelijke heks. Haar religieus fanatisme leid tot onverdraagzaamheid, niet in staat om van het leven te genieten, schijnheiligheid, en de neiging om het de vrijheid van anderen te ontnemen. Allemaal negatieve aspecten waaruit je dus kunt afleiden dat religieus fanatisme in dit boek niet word aangejuicht.

Toch bevat het boek ook een element wat niet echt kenmerkend voor de verlichting is maar juist eerder voor de romantiek. Zo bevat het boek naast het rationele element ook een gevoelselement. Dit komt vooral tot uiting in beschrijving van zeer warme hechte vriendschappen zoals die van Sara en haar vriendin Anna Willis.

Conclusie:

De ‘Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart’ is dus representatief voor de verlichting ondank de gevoelselementen die zo af en toe opduiken vanwege het rationele karakter, het sterk didactisch element en de afwijzende houding jegens godsdienstig fanatisme.

Boekverslag Klas 4 Joe Speedboot

      Algemene informatie
                    Titel: Joe Speedboot

     Auteur: Tommy Wieringa

Uitgave: Amsterdam, 2009, 2005 (jaar van eerste uitgave)

Aantal pagina's: 269 pagina’s

     Genre: streekroman

1. Samenvatting: Frans is de hoofdpersoon van het boek. Hij is door een ongeluk met een grasmaaier helemaal verlamd op zijn rechterarm na. Hij ligt 220 dagen in coma en in die tijd komt er een jongen in Lomark, het kleine plaatsje waar hij woont, te wonen. Hij heet Joe Speedboot en is gelijk bekend in het dorpje, doordat zijn vader de verhuisauto in het huis van de familie Maandag rijdt en overlijdt. Joe blijft over met zijn moeder en zijn zus India. Hij is ook al snel berucht in Lomark, omdat hij zelfgemaakte bommen plaatst. Het verhaal begint vanaf het punt dat Frans uit zijn coma ontwaakt. Hij is heel erg onder de indruk van Joe en wil heel graag vrienden met hem worden. Joe is helaas al bevriend met Christof Maandag, wiens huis zijn vader inreed, en later ook met Engel. Frans moet het jaar overdoen vanwege zijn ongeluk en hij komt bij Joe, Engel en Christof in de klas. Er is ook een nieuw meisje bij gekomen, PJ (afgekort van Picolien Jane). Iedereen vindt haar geweldig, behalve Joe, die interesseert het niet echt. Als Joe, Engel, Christof en Frans bij elkaar zitten bedenkt Joe dat ze een vliegtuig moeten gaan bouwen, zodat ze de moeder van PJ kunnen zien, die vermoedelijk een nudist is. Intussen heeft de moeder van Joe, Regina, een nieuwe man. Papa Afrika, zoals Joe hem noemt, komt uit Egypte, waar Regina op vakantie was. Zijn echte naam is Mahfouz. Hij komt naar Nederland en ze trouwen. Frans kan het goed met hem vinden. Papa Afrika is al erg lang bezig met het bouwen van een boot, maar na de tewaterlating verdwijnt Papa Afrika met zijn boot. Joe, Christof, Engel, PJ en Frans zitten inmiddels in hun eindexamen jaar. Ze slagen allemaal en Joe en Engel gaan naar de Kunstacademie, Christof gaat Rechten studeren en PJ gaat Letterkunde studeren. Frans blijft achter in Lomark, hij krijgt hier de taak om briketten te persen van oud papier, deze briketten verkoopt de vader van Frans dan bij zijn autohandel. Joe vindt zijn studie maar niks en gaat op bezoek bij PJ, die in Amsterdam woont. Ze heeft dan een vriend, Arthur Metz die schrijver is. Joe keert na het bezoek terug naar Lomark en wordt stenensjouwer en kort daarna shovelmachinist.

Joe komt op het idee om Frans te laten armworstelen, omdat zijn rechterarm supersterk is. Frans vindt dit geen goed idee, dus hij slaat het idee af. Na een tijdje komt Frans er echter achter dat de briketten die hij perst helemaal niet verkocht worden, maar allemaal opgestapeld staan in de loods van zijn vader. Hij voelt zich zinloos en besluit dat hij toch het armworstelen wil proberen en hij begint te trainen. Bij zijn eerste toernooi in Luik wordt hij gelijk tweede, wat bewijst dat hij veel talent heeft. PJ gaat een keer mee naar een toernooi en Frans wint het toernooi voor haar, maar ’s avonds gaat Joe naar haar slaapkamer en Joe komt niet meer terug. Joe en PJ hebben vanaf dan een relatie. Dan overlijdt Engel plotseling, doordat een hond van negen hoog op zijn hoofd valt. Op de begrafenis merkt Frans dat de driepuntsverhouding weer bij elkaar is: Joe, Christof en Frans. Op een dag hoort Frans een interview op de radio over het boek van de ex-vriend van PJ, Arthur Metz. Hij is zo geïnteresseerd in het boek dat hij het gaat lezen. Hij komt er achter dat het boek over PJ gaat en dat ze helemaal niet zo perfect is. Het boek beschrijft de leegheid die ze wil verjagen met boulimische vraatzucht en verleiding. Er wordt ook diep ingegaan op PJ’s verleden, waaruit blijkt dat ze dik was en een nieuwe start wilde maken toen ze naar Nederland verhuisde, waardoor ze heel veel afviel. In Nederland vond iedereen haar knap, maar haar zelfbeeld was nog steeds heel laag.
Op het belangrijkste armworsteltoernooi moet Frans tegen zijn idool Islam Mansur, die zijn arm breekt door alle kracht die erop wordt uitgeoefend. Dit is niet het enige wat gebeurt op het toernooi, want als PJ in het paspoort van Joe kijkt, ontdekt ze hoe hij echt heet. Dat was namelijk altijd een groot geheim van Joe. Zijn echte naam is Achiel Stephaan Ratzinger en doordat PJ en Frans dit weten, wordt hun bewondering voor hem gelijk minder. Joe voelt zich beledigd en van zijn waardigheid ontdaan. Ondertussen beginnen Frans en PJ een seksuele relatie. Joe wil meedoen aan de Parijs-Dakar rally en tijdens die rally verdwijnt hij. Frans denkt dat hij op zoek is naar Papa Afrika en als hij na een paar weken terugkeert, bevestigt hij dit ook met suggestieve opmerkingen.

Als PJ meegaat met Christof naar een studentengala, ontstaat er ook tussen hen een relatie. PJ kiest uiteindelijk ook voor Christof en omdat ze zwanger is (het kind kan ook van Frans zijn) besluiten ze te trouwen. Op de trouwdag vliegt Joe met het zelfgemaakte vliegtuig met een spandoek met de tekst ‘HOER VAN DE EEUW’ over, wat verwijst naar de titel van het boek van Arthur Metz. Frans behoudt nog steeds zijn seksuele relatie met PJ, maar voor de rest gaat zijn leven gewoon door.

2.     Verwachtingen

Ik had heleboel mensen al gehoord over het boek, ook in de klas. Ik hoorde dat het vooral een jongensboek was, dus dat verwachtte ik ook. De meningen waren verdeeld over het boek, dus ging ik er eigenlijk blanco in. Had niet echt verwachtingen, behalve dat het misschien schunnig of technisch zou zijn.

3. Motieven en thema

Het thema van het boek is teleurstellingen/desillusies. Ten eerste is er Fransje, die zijn vele verwachtingen van het leven moet opgeven na zijn ongeluk. Hij ziet zijn vrienden allemaal vertrekken om te gaan studeren, iets wat hij door zijn handicap niet kan. Zijn vader geeft hem een baantje als brikettenperser, maar na een onverwachts bezoek aan de loods van zijn vader blijkt dat er geen briket verkocht is; het was slechts een taak om hem bezig te houden. Hierdoor voelt hij zich zinloos. Hij start een carrière als armworstelaar op, maar hier komt ook abrupt een einde aan doordat zijn arm wordt gebroken. Ook neemt zijn enorme bewondering voor Joe af met het ontdekken van diens echte naam; Fransje beseft hierdoor dat Joe ook maar een mens en kwetsbaar zonder zijn zelfverzonnen naam.
Ook Joe raakt gedesillusioneerd; het lukt hem niet om PJ helemaal voor zich te winnen en de Parijs-Dakar rally af te maken. Uiteindelijk verlaat Joe verbitterd het dorp en keert er niet meer terug.
Arthur Metz raakt in een klap uit de ban van PJ als hij achter haar verleden en ware aard komt.
Ook Engels toekomstverwachtingen komen niet uit, als hij plotseling sterft doordat een hond van negen hoog op zijn hoofd valt.
De moeder van Joe, Regina Ratzinger, verliest eerst haar echtgenoot bij het ongeluk met de verhuiswagen. Haar nieuwe vriend Mahfouz verdwijnt zonder iets te zeggen, terug naar Egypte.

De roman heeft als motto:

Er wordt gezegd dat de samoerai

een tweevoudige Weg heeft,

van het penseel en het zwaard.”

(Miyamoto Mushashi)

Dit motto keert terug in het verhaal zelf en is daarom als motief aan te wijzen. Ten eerst wordt het boek opgesplitst in meerdere delen, waarvan de twee grootste delen de titels Penseel en Zwaard hebben. In het deel Penseel noteert Fransje alle gebeurtenissen in het dorp in tientallen dagboeken, om zo de geschiedenis van Lomark vast te leggen. Nadat hij erachter komt dat alle briketten die hij ooit heeft geperst opgestapeld liggen in zijn vaders loods, eindigt deel 1 en begint het deel Zwaard. Hij stopt met zijn dagboeken en begint een carrière als armworstelaar. ‘Zwaard’ staat hier symbool voor zijn ‘strijd’, het armworstelen, terwijl ‘penseel’, oftewel ‘pen’, staat voor het schrijven.

Fransje is ook een groot bewonderaar van de samoerai Miyamato Mishashi. Hij leest zijn boeken, die een inspiratie voor hem vormen.

Andere motieven zijn liefde, vriendschap en handicap.

4. Beoordeling
a) Schrijfstijl: de schrijfstijl is vrij makkelijk en informeel, het boek leest daardoor vlot en de schrijfstijl past bij de alledaagse sfeer waarin het boek zich eigenlijk afspeelt. De schrijfstijl is ook beschrijvend. Hierdoor komt het beeld en de sfeer die de schrijver met het boek wil scheppen goed over. Citaat (blz. 103):

Het was een slechte winter voor Mahfouz. Hij had de kleur gekregen van ongebeitst tuinmeubilair.

- Het is mijn bloed, klaagde hij. Het is niet goed.

Hij droeg drie truien en een ski-jack en had een wollen muts diep over zijn oren getrokken. Je zag alleen nog een snor en waterige snotogen.

Hij was niet de enige die het slecht had. Christofs grootmoeder was overleden terwijl ze zich vast had voorgenomen om nog éénmaal de narcissen te zien opkomen. Maar maart kwam te laat voor haar, ze bleef achter in februari. Februari is een echte rotzak.

b) Inhoud:

De personages in het boek zijn interessant, ze zijn allemaal erg divers en niet-standaard. De verhoudingen onderling zorgen voor boeiende verwikkelingen, maar niet op zo’n manier dat het soapachtig wordt, het is niet overdreven.

Ik vind het vertelperspectief goed gekozen. Het is interessant om het verhaal mee te maken door de ogen van een jongen die een half jaar van de wereld is geweest en nu gehandicapt is.

5. Beoordeling:
Ik vond Joe Speedboot een mooi boek. Het zou saai kunnen zijn doordat het zich in zo'n alledaagse sfeer in een klein dorpje afspeelt, maar dit is juist niet het geval. Er gebeuren verrassende dingen in het boek en er zijn interessante verwikkelingen en relaties, maar niet op een overdreven soap-achtige manier. Ik vind het knap hoe de schrijver dit heeft uitgewerkt. De gebeurtenissen zorgen soms voor een klein surrealistisch randje, maar dit draagt alleen maar bij aan de fijne sfeer die het boek schept. Het boek is niet jongensachtig zoals ik had verwacht.  Het is een boek wat je in zijn greep houdt, je wilt door blijven lezen.

Romantiek Max Havelaar (klas 5)

 

Max Havelaar van Multatuli is representatief voor de Romantiekliteratuur.

De Romantiek is de periode van ongeveer 1770 tot 1880. Als reactie op het rationalisme richt de romanticus zich meer op het gevoelsleven. Het verstand is niet langer het uitgangspunt voor de kunst, maar juist het gevoel en je fantasie. De romanticus zette zich af tegen het gewone leven en kiest voor individualisme. Hij is niet gelukkig met de tijd waarin hij leeft en het pessimisme is een belangrijk begrip voor hem.

Een kenmerk van de Romantische periode is vriendschap, gevoel en liefde voor anderen. De vriendschap is in Max Havelaar het hele boek door belangrijk. Droogstoppel probeert vrienden te blijven met de familie stern. Max Havelaar probeert vrienden te blijven met de regent, met Van Brugge, met de bevolking en met ieder ander mens om hem heen. Ook de romantische liefde tussen Tine en Max wordt duidelijk beschreven in het boek.

Romantische personages zijn vaak dolenden met een groot onvervulbaar verlangen, idealisten en wereldverbeteraars of lijders aan weltschmerz, dit zie je terug in de hoofdpersoon Max Havelaar. Max Havelaar leeft in voortdurende onvrede met de wereld en wil de wereld dan ook graag verbeteren. Hij is een idealist en heeft het onvervulbare verlangen het leven voor de inlanders te verbeteren. (Ook Multatuli zelf is een romanticus. Ook hij heeft onvrede met de toestanden in Nederlands-Indië en wil dit graag verbeteren.)

De zelfgenoegzame burger komt ook zelfs nog heel nadrukkelijk naar voren in het boek. Batavus Droogstoppel is namelijk hét voorbeeld van een zelfgenoegzame burger. In het boek wordt hij en zijn soort mensen belachelijk gemaakt. Hierdoor komt nog een ander kenmerk van de romantiek naar voren: de breuk met het klassicisme. Door Droogstoppel belachelijk te maken, maakt hij in feite ook het klassicisme belachelijk. Hij bréékt met het klassicisme. In de Romantiek kwamen mensen in opstand en waren ze niet blij met de tijd waarin ze leefden (het klassicisme). Max Havelaar kwam in opstand tegen de situatie in Nederlands-Indië. Het boek is geschreven als protest tegen het misbruik van het koloniale stelsel, in het boek zit een aanklacht tegen de burgerlijke mentaliteit.

 

Vluchtgedrag is ook typerend voor de Romantische periode. In Max Havelaar is niet het typische vluchtgedrag aan de orde, maar wordt er vluchtgedrag in de vorm van taalgebruik getoont. Zijn ironie en sarcasme zijn een mogelijkheid om te vluchten aan de werkelijkheid.

In het verhaal zijn een kort verhaal een meerdere gedichten verweven. Ook dit is een typisch kenmerk voor de romantiek.

De natuur is in de Romantische literatuur ook heel belangrijk. De natuur wordt duidelijk naar voren gebracht als er wordt verteld over de ongereptheid van Nederlands-Indië. De bekende Nederlandse steden, die de natuur allang verdreven hebben, worden in contrast gezet met de nog bestaande natuur, die de mensen uit die tijd zo vreemd was. In het begin van het boek al, bij het vertellen over Nederlands-Indië en de gang van zaken daar, speelt de natuur een rol. En later bij de tuin van Max Havelaar. En door het boek heen zijn er telkens kleine spelingen in de richting van het belang van de natuur. Een duidelijke citaat volgt:

‘Natuur is beweging. Groei, honger, denken, voelen- het is beweging, stilstand is de dood!’

 

Toch is het boek ook te plaatsen in het Realisme. De autobiografische achtergrond maakt het boek realistisch. Een groot deel van het boek is de waarheid en hij probeert de realiteit zo goed mogelijk weer te geven. Hij spreekt de lezer aan in het boek, bijvoorbeeld: ‘Welnu, lezer, aan mijn onkreukbare liefde voor de waarheid, en aan mijn ijver voor de zaak hebt u te danken dat deze bladzijden geschreven zijn. Ik zal u vertellen hoe dat is gegaan.’ (Hoofdstuk 1, blz. 22) Die techniek werd vaak gebruikt bij auteurs uit het Realisme, zodat ze meer de werkelijkheid konden weergeven. En Max Havelaar is niet met de dood bezig en hij vlucht niet weg in een droomwereld of naar verre landen, hij vertoont dus geen duidelijk vluchtgedrag, wat typerend zou zijn voor de Romantiek.

Al met al vind ik Max Havelaar representatief voor de Romantische literatuur, want er zijn uiteindelijk meer romantische kenmerken, dan realistische kenmerken.